Hội chứng sợ độ cao là gì? | Safe and Sound
Hội chứng sợ độ cao là một trong những rối loạn ám ảnh sợ hãi phổ biến. Theo bác sĩ tâm lý, người mắc hội chứng này luôn thường trực nỗi sợ hãi cực đoan về độ cao. Thậm chí, nỗi ám ảnh xuất hiện ngay cả khi họ nghĩ đến việc đi qua một cây cầu hoặc nhìn thấy khung cảnh xung quanh, gây ra sự sợ hãi và lo lắng. Nỗi sợ hãi khiến người bệnh né tránh hoàn toàn những nơi cao.
Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS
Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển
1. Định nghĩa hội chứng sợ độ cao
Thông thường, khi ở một địa điểm quá cao, phần lớn mọi người đều có cảm giác bất an thoáng qua. Tuy nhiên, bác sĩ tâm lý khuyến cáo, cảm giác này thường chỉ xuất hiện trong một thời gian ngắn và không ảnh hưởng tới hành vi, cảm xúc một cách mạnh mẽ như chứng sợ độ cao.
Theo bác sĩ tâm lý, hội chứng sợ độ cao (Acrophobia) là tình trạng ám ảnh và sợ hãi đến mức vô lý, cực đoan về độ cao. Khi đứng ở những nơi cao, người bệnh sẽ trở nên sợ hãi, hoảng loạn kèm theo các biểu hiện cơ thể như tim đập nhanh, đổ mồ hôi, hồi hộp,... Chính điều này khiến người bệnh né tránh đi máy bay, đi qua cầu, leo thang, thậm chí một số người né tránh nhìn các bức hình hoặc xem video clip về các ngọn núi hay tòa nhà cao tầng. Bác sĩ tâm lý cho biết, chứng sợ độ cao gây ra nhiều ảnh hưởng tới cuộc sống như giới hạn cơ hội việc làm, gây khó khăn trong quá trình học tập, làm việc,…
Hội chứng sợ độ cao là một trong những rối loạn ám ảnh sợ hãi phổ biến
2. Biểu hiện của hội chứng sợ độ cao
Theo bác sĩ tâm lý, phần lớn các rối loạn ám ảnh sợ hãi đều có triệu chứng sợ vô lý, cực đoan về đối tượng/tình huống đi kèm với các hành vi né tránh và biểu hiện cơ thể khi đối mặt với tình huống gây ra nỗi sợ. Một số trường hợp gây ra cảm giác sợ hãi cho bệnh nhân hội chứng sợ độ cao bao gồm:
- Leo núi
- Chơi các trò chơi trên cao
- Đứng ở ban công của các toà nhà cao tầng
- Đi qua các cây cầu lớn và cao
Hội chứng sợ độ cao không đơn thuần là cảm giác bất an và lo lắng khi đứng ở nơi cao. Nó còn chi phối mạnh mẽ hành vi, cảm xúc và gây ra một số triệu chứng thể chất. Bác sĩ tâm lý khuyến cáo, mức độ của các triệu chứng sẽ tăng lên khi người bệnh đang phải đối mặt với độ cao (đang leo thang, nhìn ra cửa sổ của tòa nhà cao tầng,…).
Các triệu chứng có thể gặp phải của hội chứng sợ độ cao
- Người bệnh lo lắng, sợ hãi và có cảm giác bất an khi nghĩ về việc bản thân đang đứng ở trên cao.
Người bệnh thường sợ hãi khi đứng ở những nơi cao như ngọn núi, toà nhà cao tầng, đi qua cầu,...
- Bác sĩ tâm lý cho biết, họ thường trực suy nghĩ tiêu cực, tin rằng bản thân sẽ bị mắc kẹt hoặc bị té/ ngã nếu ở trên cao.
- Muốn nhanh chóng thoát ra khỏi tình huống gây sợ hãi chẳng hạn như phải leo thang, đi qua cầu,…
- Có các hành vi né tránh đến những nơi cao như hạn chế làm việc ở các tòa nhà cao tầng, lựa chọn đường đi khác để không phải đi qua cầu, không tham gia các trò chơi trên cao, từ chối leo núi hoặc đi cáp treo,…
- Triệu chứng thể chất: Run rẩy, sợ hãi; hoảng loạn, cảm thấy buồn nôn, nhịp tim nhanh,...
Trong những tình huống này, bệnh nhân thường ngồi thụp xuống và nhắm mắt để xoa dịu cảm giác sợ hãi. Theo bác sĩ tâm lý, nỗi sợ không thể kiểm soát và bùng phát ở nơi đông người khiến nhiều bệnh nhân cảm thấy mặc cảm, tự ti. Điều này càng thôi thúc các hành vi né tránh dẫn đến nhiều phiền toái trong cuộc sống.
3. Nguyên nhân dẫn đến hội chứng sợ độ cao
Hội chứng sợ độ cao là một trong nhiều nỗi sợ phổ biến nhất. Khi người mắc phải hội chứng này đứng trên cao, họ sẽ thường trải qua cảm giác sợ hãi tột độ, thậm chí hoảng loạn, ngất xỉu. Dưới đây là một vài nguyên nhân phổ biến dẫn đến hội chứng này:
- Yếu tố di truyền và sinh học
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng yếu tố di truyền có thể góp phần gây nên hội chứng sợ độ cao. Cơ thể phản ứng với độ cao bằng cách kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, điều này dẫn đến cảm giác căng thẳng và lo lắng. Ngoài ra, một số vấn đề về cảm giác cân bằng cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng này.
- Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ
Theo bác sĩ tâm lý, một vài người khi có những trải nghiệm hoặc sự cố không tốt liên quan đến độ cao, như té ngã từ trên cao xuống, hoặc chứng kiến tai nạn té ngã có thể tạo ra cảm giác sợ hãi kéo dài. Khi gặp những tình huống tương tự, những ký ức tiêu cực sẽ kích hoạt cảm giác lo âu, sợ hãi với độ cao.
- Yếu tố tâm lý học phát triển
Bác sĩ tâm lý cho biết, quá trình trưởng thành có thể là một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến hội chứng sợ độ cao. Nếu đứa trẻ phải chứng kiến một tình huống nguy hiểm ở độ cao, hoặc trẻ phải trải qua những tình huống bị dọa nạt có liên quan đến độ cao, trẻ có thể hình thành nỗi sợ này.
- Rối loạn lo âu tổng quát
Người mắc chứng rối loạn lo âu tổng quát thường dễ bị ảnh hưởng, sợ hãi trong các tình huống mà họ không thể kiểm soát, bao gồm khi ở độ cao. Họ thường có những phản ứng lo lắng quá mức khi ở những nơi có độ cao, khiến họ có cảm giác mất kiểm soát, nguy hiểm, dù thực tế ở đó rất an toàn.
4. Cách khắc phục hội chứng sợ độ cao
Hội chứng sợ độ cao là một trong những chứng sợ phổ biến, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể tự mình khắc phục nỗi sợ này. Bác sĩ tâm lý cho hay, việc áp dụng các kỹ thuật thư giãn và kiểm soát cảm xúc là những cách hiệu quả giúp vượt qua cảm giác sợ hãi độ cao. Dưới đây là một số mẹo để bạn có thể tự giúp bản thân vượt qua nỗi sợ độ cao, theo khuyến nghị từ bác sĩ tâm lý.
- Kỹ thuật hít thở sâu
Nếu bạn cảm thấy lo lắng khi ở độ cao, hãy hít thở chậm và sâu để giảm căng thẳng. Theo bác sĩ tâm lý, hít thở sâu giúp cơ thể thư giãn, giảm mức độ căng thẳng. Bạn có thể hít vào từ từ qua mũi, giữ hơi trong 4 giây, rồi thở từ từ ra miệng. Việc tập trung vào hơi thở sẽ giúp bạn giảm phản ứng lo âu khi đối mặt với độ cao.
- Tập trung vào tích cực
Sợ hãi thường đến từ những suy nghĩ tiêu cực hoặc lo lắng quá mức về độ cao. Bác sĩ tâm lý khuyên bạn có thể tự động viên bản thân bằng câu nói tích cực: “Mình đang an toàn”, “Không có gì nguy hiểm”. Tưởng tượng không gian xung quanh an toàn và bạn có thể thoải mái tận hưởng khung cảnh ấy. Tập trung vào suy nghĩ và hình ảnh tích cực sẽ giúp bạn giảm nỗi sợ và cảm thấy yên tâm hơn.
- Đặt mục tiêu nhỏ và ghi nhận tiến bộ
Liệt kê các mục tiêu nhỏ mỗi ngày để vượt qua nỗi sợ, chẳng hạn như đứng trên tầng hai, hoặc nhìn từ trên cao xuống. Sau mỗi lần thực hiện, bạn có thể ghi nhận lại những thành công mình đã đặt sau mỗi lần vượt qua thử thách. Theo lời khuyên từ bác sĩ tâm lý, việc nhìn thấy sự tiến bộ sẽ giúp bạn cảm thấy tự tin hơn và tăng động lực để tiếp tục.
- Thư giãn cơ thể
Kỹ thuật thư giãn cơ bắp có thể giúp bạn thả lỏng cơ thể khi ở độ cao. Bác sĩ tâm lý khuyên bạn nên thư giãn các nhóm cơ, từ cơ mặt, vai, tay cho đến chân, để giảm căng thẳng. Kỹ thuật này giúp bạn kiểm soát cảm giác lo lắng tốt hơn.
Tự vượt qua nỗi sợ độ cao là một quá trình cần thời gian và sự kiên nhẫn. Nếu bạn vẫn đang gặp khó khăn với chứng sợ độ cao, hoặc không biết bắt đầu từ đâu, tìm đến bác sĩ tâm lý là bước quan trọng để giải quyết vấn đề này. Sự đồng hành dài hạn cùng với kết hợp các liệu pháp tâm lý giúp sơ cứu cảm xúc tức thời sẽ giúp bạn quản lý cảm giác lo lắng và giảm dần nỗi sợ hãi. Sự hỗ trợ của bác sĩ tâm lý, bạn có thể dần vượt qua hội chứng sợ độ cao và kiểm soát được nỗi sợ của mình.
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
